Hội nghị Bộ trưởng quy tụ gần 4.000 bộ trưởng, quan chức thương mại cấp cao và các đại biểu khác từ 164 thành viên và quan sát viên của WTO cũng như đại diện từ xã hội dân sự, doanh nghiệp và truyền thông toàn cầu. Ban đầu dự kiến diễn ra từ ngày 26 đến ngày 29 tháng 2, Hội nghị đã được kéo dài trong nỗ lực cuối cùng nhằm đạt được kết quả về các vấn đề đang bị đe dọa khác nhau.
Các thành viên đã thông qua Tuyên bố cấp Bộ trưởng Abu Dhabi, trong đó họ cam kết duy trì và tăng cường khả năng của hệ thống thương mại đa phương, với cốt lõi là WTO, để ứng phó với những thách thức thương mại hiện tại.
Tuyên bố của Bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của khía cạnh phát triển trong công việc của WTO, công nhận vai trò của hệ thống thương mại đa phương trong việc góp phần đạt được Chương trình nghị sự 2030 của Liên Hợp Quốc và các Mục tiêu Phát triển Bền vững của nó. Nó cũng công nhận sự đóng góp của việc trao quyền kinh tế cho phụ nữ và sự tham gia của phụ nữ vào thương mại đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững.
Các thành viên thừa nhận vai trò và tầm quan trọng của dịch vụ đối với nền kinh tế toàn cầu vì nó tạo ra hơn 2/3 sản lượng kinh tế toàn cầu và chiếm hơn một nửa tổng số việc làm. Họ khuyến khích các cơ quan liên quan của WTO tiếp tục công việc rà soát và rút kinh nghiệm dựa trên tất cả các bài học kinh nghiệm trong đại dịch COVID-19 và xây dựng các giải pháp hiệu quả trong trường hợp xảy ra đại dịch trong tương lai một cách nhanh chóng.
Tiến sĩ Thani bin Ahmed Al Zeyoudi, Bộ trưởng Ngoại thương của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Chủ tịch MC13, cảm ơn các thành viên đã tham gia tích cực trong Hội nghị. Ông lưu ý rằng mặc dù không phải mọi thứ mà các phái đoàn đặt ra đều có thể được thực hiện nhưng cam kết được đưa ra sẽ củng cố hơn nữa hệ thống thương mại đa phương.
Về cải cách giải quyết tranh chấp, các thành viên đã thông qua Quyết định của Bộ trưởng công nhận những tiến bộ đã đạt được nhằm có một hệ thống giải quyết tranh chấp hoạt động tốt và đầy đủ mà tất cả các thành viên có thể tiếp cận vào năm 2024. Các Bộ trưởng đã chỉ đạo các quan chức đẩy nhanh các cuộc thảo luận, phát huy những tiến bộ đã đạt được và làm việc với những vấn đề chưa được giải quyết. Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala nhấn mạnh những tiến bộ đạt được nhờ sự đóng góp của các thành viên. Bà nói: “Hãy tiếp tục xắn tay áo để thúc đẩy cải cách này và thực hiện vào năm 2024”.
Các Bộ trưởng đã thông qua Quyết định của Bộ trưởng nhằm đáp ứng nhiệm vụ kéo dài 23 năm nhằm xem xét các quy định về đối xử đặc biệt và khác biệt (S&DT) dành cho các nước đang phát triển và kém phát triển nhất (LDC) nhằm làm cho chúng chính xác, hiệu quả và vận hành hơn. DG Okonjo-Iweala cho biết: “Đây là một thắng lợi cho sự phát triển, một chiến thắng sẽ giúp các nước đang phát triển, đặc biệt là các nước LDC, thực hiện các cam kết WTO, thực hiện các quyền của mình và hội nhập tốt hơn vào thương mại toàn cầu”.
Trong một lần đầu tiên khác, các bộ trưởng đã tham gia vào các cuộc đối thoại về mối liên hệ giữa thương mại và hai vấn đề cấp bách liên quan đến những thách thức chính trị, kinh tế và môi trường hiện nay, đó là phát triển bền vững và hòa nhập kinh tế xã hội. Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala nhấn mạnh sự công nhận của các thành viên về "vai trò của thương mại và WTO trong việc trao quyền cho phụ nữ, mở rộng cơ hội cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) và đạt được sự phát triển bền vững ở ba khía cạnh - kinh tế, xã hội và môi trường”.
Trước đó tại hội nghị, các bộ trưởng đã chính thức phê chuẩn các điều khoản thành viên WTO của Comoros và Timor-Leste, những thành viên mới đầu tiên sau gần 8 năm. Các thành viên cũng nhất trí về Quyết định cấp Bộ trưởng về các biện pháp cụ thể nhằm tạo thuận lợi cho con đường thoát khỏi nhóm các nước kém phát triển nhất. Ngoài ra, các Bộ trưởng đã thông qua Quyết định cấp Bộ tái khẳng định cam kết đối với Chương trình làm việc về các nền kinh tế nhỏ.
Về thương mại điện tử, các Bộ trưởng đã thông qua Quyết định cấp Bộ trưởng chỉ đạo Đại hội đồng tổ chức đánh giá định kỳ về Chương trình công tác thương mại điện tử nhằm trình bày các khuyến nghị hành động lên Hội nghị Bộ trưởng. Các thành viên cũng đồng ý duy trì thông lệ hiện tại là không áp thuế hải quan đối với truyền điện tử cho đến Phiên họp thứ 14 của Hội nghị Bộ trưởng (MC14) hoặc ngày 31 tháng 3 năm 2026, tùy theo thời điểm nào đến trước. Lệnh tạm dừng và Chương trình làm việc sẽ hết hạn vào ngày đó. Các Bộ trưởng cũng đã thông qua Quyết định của Bộ trưởng để gia hạn thời gian tạm dừng xử lý các khiếu nại tình huống và không vi phạm liên quan đến Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS) cho đến MC14.
Động lực đằng sau Hiệp định Trợ cấp Nghề cá tiếp tục tăng tốc, với việc Nam Phi trình văn kiện chấp thuận của mình lên Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala ngay trước khi Hội nghị bế mạc.
Trước đó trong hội nghị, mười thành viên WTO – Brunei Darussalam, Chad, Malaysia, Na Uy, Philippines, Rwanda, Ả Rập Saudi, Nam Phi, Togo và Türkiye – đã nộp văn kiện chấp nhận Hiệp định Thủy sản, nâng tổng số thành viên WTO lên các thành viên đã chính thức chấp nhận Thỏa thuận số 71 và đưa thỏa thuận lịch sử về sự bền vững của đại dương đi đúng hướng để có hiệu lực với tốc độ kỷ lục.
DG Okonjo-Iweala cho biết: “Trong làn sóng đàm phán trợ cấp nghề cá thứ hai, các bạn đã thu hẹp một số khoảng cách còn tồn tại nhưng vẫn còn một số khoảng trống khác”. “Mặc dù tôi đã hy vọng rằng chúng ta có thể kết thúc các cuộc đàm phán này ở Abu Dhabi, nhưng các bạn đã chuẩn bị cơ sở cho việc kết thúc tại Hội nghị Bộ trưởng tiếp theo, nếu không muốn nói là sớm hơn. Sinh kế của 260 triệu người phụ thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp vào nghề cá biển đang bị đe dọa.”
Về nông nghiệp, dù đã đàm phán căng thẳng tại MC13 nhưng các thành viên vẫn chưa tìm được sự đồng thuận. Sự khác biệt vẫn tồn tại trong việc dự trữ công cộng (PSH) vì mục đích an ninh lương thực và về mặt thời gian, kết quả dự kiến và phạm vi linh hoạt được cung cấp cho việc nhập khẩu thực phẩm của các quốc gia dễ bị tổn thương nhất do hạn chế xuất khẩu.
Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala kể lại rằng điều này đã được thực hiện trong hơn hai thập kỷ. “Tại MC12, chúng tôi thậm chí không thể thống nhất được về một văn bản. Dù có nhiều thử thách nhưng lần đầu tiên chúng ta có một tin nhắn. Chúng tôi không thể hoàn thành công việc ở đây. Vậy nên chúng ta hãy quay lại Geneva và giao hàng!”, Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala nói.
Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala cảm ơn các thành viên vì nỗ lực tìm kiếm sự đồng thuận trong các vấn đề khó khăn, đặc biệt khi Hội nghị diễn ra trong bối cảnh toàn cầu được đánh dấu bởi sự bất ổn về kinh tế và địa chính trị. “Tuần này chúng tôi đã làm việc chăm chỉ. Chúng tôi đã đạt được một số điều quan trọng và chúng tôi chưa hoàn thành được những điều khác. Tuy nhiên, chúng tôi đã chuyển những phần công việc đó theo một cách quan trọng. Đồng thời, chúng tôi đã mang lại một số thành tựu quan trọng cho WTO và đặt nền móng cho nhiều thành tựu hơn nữa”, bà nói.
Các vấn đề khác
MC13 cũng chứng kiến sự bắt đầu có hiệu lực của các nguyên tắc mới về quy định trong nước về dịch vụ, dự kiến sẽ giảm chi phí thương mại hơn 125 tỷ USD trên toàn thế giới. Được hỗ trợ bởi 72 thành viên WTO, sáng kiến chung này được thiết kế nhằm tạo thuận lợi cho thương mại dịch vụ bằng cách hợp lý hóa và đơn giản hóa các thủ tục pháp lý. MC13 bao gồm cam kết đầu tiên trong một hiệp định của WTO nhằm đảm bảo không phân biệt đối xử giữa nam và nữ khi họ xin giấy phép cung cấp dịch vụ.
Các nhà đồng tài trợ cho ba sáng kiến môi trường tại WTO đã trình bày tại Hội nghị các bước tiếp theo mà họ đang thực hiện để thúc đẩy công tác giải quyết ô nhiễm nhựa, tính bền vững môi trường và cải cách trợ cấp nhiên liệu hóa thạch. Thông tin thêm về các bài thuyết trình của mỗi sáng kiến môi trường tại MC13 có tại đây:
Ngoài ra, các bộ trưởng đại diện cho 123 thành viên WTO đã ban hành Tuyên bố chung cấp Bộ trưởng vào ngày 25 tháng 2 đánh dấu việc hoàn tất Hiệp định Tạo thuận lợi Đầu tư cho Phát triển (IFD) và công bố rộng rãi. Những người tham gia đại diện cho 3/4 số thành viên WTO, bao gồm gần 90 nền kinh tế đang phát triển và 26 nền kinh tế kém phát triển nhất.
Nhìn về tương lai, Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala cho biết: “WTO vẫn là nguồn ổn định và khả năng phục hồi trong bối cảnh kinh tế và địa chính trị đầy bất ổn và những cú sốc ngoại sinh. Thương mại vẫn là động lực quan trọng để cải thiện cuộc sống của người dân và giúp các doanh nghiệp cũng như các quốc gia đối phó với tác động của những cú sốc này. Chúng ta hãy nghỉ ngơi một chút, sau đó tập hợp lại và tiếp tục,” cô kết luận.

Nguồn: Vitic/ wto.org